شب آرزوها در روایات شیعه و سُنی، جعلی است یا مستند؟

سایت مبلغ نوشت: بر اساس روایتی از پیامبر(ص) در این شب فرشتگان به کعبه می‌آیند و از خدا درخواست می‌کنند روزه‌دار در ماه رجب را ببخشد. در این روایت، هم‌چنین خواندن دوازده رکعت نماز با کیفیتی خاص پس از عشاء تا قبل از نیمه شب توصیه شده است. جمعی از عالمان شیعه و سنی، روایت مذکور را جعلی دانسته‌اند. گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز می‌دانند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معنای واژه
لیله به معنای شب است و کلمه «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.[۱] بنابراین «لیلة الرغائب» هم می‌تواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم می‌تواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است.[۲]

فضلیت و اعمال
بر پایه حدیثی که از پیامبر(ص) در کتاب اقبال الاعمال سید بن طاووس نقل شده، این شب را ملائکه، لیلة الرغائب نامیده‌اند. زمانی که یک‌سوم از این شب بگذرد، فرشته‌ای در آسمان و زمین باقی نمی‌ماند، مگر اینکه در کعبه و حوالی آن جمع می‌شوند. خداوند به فرشتگان می‌گوید هرچه می‌خواهید درخواست کنید. فرشتگان گویند درخواست ما بخششِ فرد روزه‌دارِ ماه ماه رجب است. خدا پاسخ می‌دهد: آن را انجام دادم.[۳]

در روایت لیلة الرغائب آمده است نخستین پنج‌شنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بعد از نماز عشاء تا قبل از نیمه شب، دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می‌شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود و پس از نماز هفتاد بار ذکر «اَللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحمّدٍ النَّبیِّ الاُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ» گفته می‌شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر «سُبّوحٌ قُدّوسٌ رَبُّ المَلائِکَةِ وَ الّروحِ»، و پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِّیُّ الْاَعْظَمُ» گفته می‌شود. همچنین نمازگزار باید دوباره به سجده برود و هفتاد مرتبه ذکر «سُبّوحٌ قُدّوس رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرّوحِ» بگوید و سپس می‌تواند حاجت خود را از خدا بخواهد.[۴]

تردید در سند حدیث
قدیمی‌ترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به محمد بن عباس خوارزمی است. البته درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلاف‌نظر وجود دارد.[۵] سید بن طاووس نیز گفته است که این روایت را از برخی کتاب‌های علمای شیعه نقل می‌کند؛ با این حال سندی برای این حدیث ذکر نکرده است.[۶]

در کتاب‌های اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.[۷] ابن جوزی در کتاب الموضوعات این حدیث را جعلی معرفی می‌کند.[۸] محی‌الدین نووی نیز در شرح صحیح مسلم، نماز لیلة الرغائب را بدعتی زشت دانسته که گروهی از علما در ردّ آن کتاب نوشته‌اند.[۹]

به عقیده برخی، گرچه این حدیث از ضعف سندی رنج می‌برد اما حتی طبق مبانی اهل سنت، قرائن کافی مبنی بر جعلی‌بودن این روایت وجود ندارد.[۱۰]

آیت‌الله مکارم شیرازی، در واکنش به جعلی‌بودن این خبر، سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و سایر دعاها و نمازهای مستحبی که سند معتبری ندارند، ارائه کرده است.[۱۱]
گرچه با توجه به قاعده تسامح در ادله سنن بجا آوردن نماز رغائب از باب استحباب یا رجا بلامانع است اما این قاعده در مورد روایات ضعیف‌الاسناد جاری است نه احادیثی که حکم به مجعول‌بودن آنها شده است. بنابراین می‌توان گفت فقهایی که حکم به استحباب یا جواز اقامه آن به قصد رجا کرده‌اند ـ ازجمله ابن‌طاووس، علامه حلی، علامه مجلسی و مامقانی ـ روایت را جعلی ندانسته‌اند.[۱۲] علاوه بر ایشان، گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز می‌دانند. علاوه بر عالمان پیش‌گفته، گروه دیگری از فقیهان معاصر انجام اعمال این شب را به امید مطلوبیت(رجاء) جایز بلکه راجح می‌دانند.[۱۳]

جمع بندی:
یک راه این است که کسی قائل به این باشد که تسامح در ادله سنن معتبر است یعنی روایات مرسل و غیر صحیح در این گونه موارد حجت است و می توان به استحباب آن فتوا داد. حتی اگر این روایات در کتب اهل سنت باشد.
راه دوم این است که احادیث «مَن بَلَغ» را برای اثبات استحباب حجت ندانیم ولی در روایت است که اگر کسی آنها را «رجاء» به امید دریافت پاداش‌ یا در خواست ثواب انجام دهد، آن ثواب به آنها داده می شود.
راه سوم این است که به سراغ اطلاقات ادله ی نماز و دعا رویم. عموماتی وجود دارد که نماز مستحب است و هر کس می خواهد زیاد و هر کس که می خواهد کمتر بخواند.بنا براین می توان به قصد قربت مطلقه که همان قصد عمومات است اعمال لیلةالرغائب را به جا آورد.

پی نوشت:

[۱] فرهنگ ابجدی عربی فارسی، ج۱، ص۴۳۶.

[۲] مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، ص۶۱۸، اعمال ماه رجب.

[۳] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.

[۴] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۶.

[۵] ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹؛ طیب‌حسینی، «بررسی اعتبار روایت «لیلة الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، ص۲۸۰.

[۶] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.

[۷] حسینیان مقدم، پیشینه‌شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه؛ حب‌الله، إضاءات فی الفکر و الدین و الإجتماع، ۱۴۳۵، ج۳، ص۴۲۵.

[۸] ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۹۶۶، ج۲، ص۱۲۵.

[۹] نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰.

[۱۰] ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۳.

[۱۱] بیانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.

[۱۲] ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، ص۱۲۹.

[۱۳] ازجمله آیت‌الله شیخ جواد تبریزی: صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، ۱۳۹۱، ج۱۰، ص۳۴۰ و آیت‌الله فاضل لنکرانی: جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، ج۲، ص۱۷۲ و آیت‌الله صافی گلپایگانی: معارف دین، ۱۳۹۱، ج۳، ص۲۵۸.

منابع:

-ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، الموضوعات، تحقیق عبدالرحمان محمد عثمان، مدینه، المکتبة السلفیة، ۱۹۶۶م.

-ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر، الإقبال بالإعمال الحسنة، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.

-تبریزی، جواد، صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، قم، دارالصدیقة الشهیدة(سلام الله علیها)، ۱۳۹۱ش.

-حب‌الله، حیدر، إضاءات فی الفکر و الدین و الإجتماع، بیروت، مؤسسة البحوث المعاصرة، ۱۴۳۵ق.

-حسینیان مقدم،حسین، پیشینه شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه

-ژیان، فاطمه، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلة‌الرغائب»، مجله علوم حدیث،‌ شماره ۹۵، بهار ۱۳۹۹.

-صافی گلپایگانی، لطف الله، معارف دین، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱.

-طیب‌حسینی، سیدمحمود، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، مجله حدیث پژوهی، شماره۱۹، ۱۳۹۷.

-فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم.

-مکارم شیرازی، ناصر، مفاتیح نوین، قم، انتشارات مدرسة الامام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۵ش.

-مکارم شیرازی، ناصر، درس خارج فقه کتاب الشرکة، تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.

-نووی، محی‌الدین یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۷ق.

کد خبر 1599354

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: ماه رجب حدیث مکارم شیرازی انجام اعمال اعمال لیلة ابن طاووس بن طاووس ماه رجب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۹۶۱۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رمزگشایی از یک پروژه مشکوک

با وجود همه اختلافات جزئی، این روزها حمایت از مردم مظلوم غزه و فلسطین به نقطه کانونی وحدت‌بخش میان امت اسلامی بدل شده است.

به گزارش مشرق، با وجود همه اختلافات جزئی، این روزها حمایت از مردم مظلوم غزه و فلسطین به نقطه کانونی وحدت‌بخش میان امت اسلامی بدل شده است. در این شرایط استعمار نو برای وارونه نشان دادن شکست‌های میدانی مار دست‌آموز خود در منطقه، باز هم به دسیسه همیشگی متوسل شده است؛ تفرقه بینداز و حکومت کن.

به این خبر توجه کنید: وهابی‌های عربستان یک زن ژاپنی را به‌خاطر شیعه شدن کشتند! این تیتر، یکی دو روز پیش روی برخی از سایت‌های ایرانی قرار گرفت و با هدف آب و تاب دادن به ماجرا حتی عکس‌های ادعایی مربوط به قبر فرد مذکور هم به سرعت از فضای مجازی کشورمان سر درآورد. براساس گزارش منابع نامعلوم ماجرا این‌گونه روایت شده است: خانم ‌پرنیا ماتسوشیما، دختر دورگه ایرانی‌-ژاپنی و قاری و حافظ کل قرآن که به‌تازگی شیعه شده بود، توسط سه شهروند سعودی در توکیو به شهادت رسید.

سه فرد وهابی با تابعیت عربستان که از فعالان همان مسجدی هستند که این شهیده در آن فعالیت می‌کرد، پس از روشنگری ایشان و ترویج فضائل و معارف اهل بیت (ع) نقشه قتل وی را برنامه‌ریزی می‌کنند و زمانی که این نوعروس ۱۷ساله به قصد ورزش صبحگاهی از منزل خارج می‌شود، توسط خودرو زیرگرفته و از هوش می‌رود و وهابی‌ها رگ دست او را قطع می‌کنند.

رد خبر شهادت دختر شیعه در ژاپن

اما در حالی که بسیاری با استناد به خبر منتشر شده در حال موضع‌گیری هستند، ناگهان اعلام می‌شود این موضوع صحت ندارد.

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ در این‌باره نوشت: براساس اطلاعات رسیده، هیچ دختر شیعه‌ای به نام پرنیا ماتسوشیما که مشغول فعالیت‌های شیعی در شهر توکیو بوده، وجود خارجی نداشته و تصاویر منتشرشده منتسب به این شخصیت در واقع مربوط به «صبریه انواری» یک دختر افغانستانی ساکن شهر دهلی نو پایتخت هند بوده است. شیعیان ایرانی ساکن ژاپن در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری ابنا، ضمن رد وجود این شخصیت، تمام اخبار منتشرشده در خصوص قتل او به دست وهابی‌ها و دستگیری قاتلان را نادرست می‌دانند.

پشت پرده ماجرا چیست؟

برجسته شدن چنین خبری در میانه جنگ غزه، که تمام حواس‌ها به این مسئله جلب شده و مسلمانان بر ضرورت مسئول دانستن رژیم صهیونیستی در کشتار نزدیک به ۴۰ هزار فلسطینی یکصدا و متحد هستند، بسیار پرسش‌برانگیز است. واقعاً منفعت انتشار این‌گونه اخبار با چه گروه یا کسانی است؟ موضوع اصلی اینجاست که چرا این خبر، با این مقدار از مستند و مدرک در این حجم رسانه‌ای تولید شده است؟

یک منبع مطلع در گفت‌وگو با قدس درباره مطرح شدن چنین ماجرایی، پشت پرده آن را پیچیده و یک سناریوی برنامه‌ریزی شده برای تخریب وحدت میان مسلمانان در جامعه ژاپن ارزیابی می‌کند. او می‌گوید: از ابتدای انتشار خبر در صفحه شخصی یک فرد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین ساواوا روحانی ژاپنی شیعه و معاون مرکز جامعه‌المصطفی ژاپن به همراه ما قضیه را پیگیری کرد.

در تحقیقاتی که انجام شد متوجه شدیم این داستان به‌طور کامل دروغ است. درحقیقت اصالت فردی به نام پرنیا زیر سؤال است؛ چراکه این فرد اصلاً ژاپنی نبوده، از سوی دیگر عکس‌هایی که از فرد مورد نظر توانستیم بدست آوریم مشخص کرد از عکس یک بلاگر افغانستانی استفاده شده است.

این قضیه خیلی جالب است، از این جهت که این اکانت و ماجرا را تا این حد توانسته‌اند پرورش دهند و حالا به اینجا رسیده است. این مسائل همه از برنامه‌ریزی یک طرح پیچیده حکایت دارد؛ یعنی می‌خواهند با برجسته کردن ماجرا بر طبل اختلافات بکوبند.

اسلام‌ستیزی در سرزمین آفتاب تابان

این منبع مطلع ادامه داد: در تشریح این مسئله، نخست اینکه نباید از نظر دور داشت که در پنج، شش سال اخیر به سبب تغییر سیاست مهاجرتی و ایجاد برخی گشایش‌ها جمعیت مسلمانان در ژاپن رشد بالایی داشته و از ۳۰ هزار به ۳۰۰ هزار تن رسیده است. در این شرایط مطرح کردن مباحث اسلاموفوبیا (اسلام‌هراسی) یا اسلام‌ستیزی معنا پیدا می‌کند.

اقدام افرادی ناشناس با انگیزه‌های نامعلوم در انتشار خبری دروغ به همراه چند عکس فتوشاپی در شرایط حساس جهان اسلام قطعاً فتنه‌انگیزی است.

با توجه به حساسیت مسئله، به‌نظر می‌رسد موضوع یک سناریو تفرقه‌افکنانه و ایجاد حساسیت میان مذاهب شیعه و اهل تسنن باشد، آن هم در کشوری که مسلمانان از هر مذهبی برای مدت‎ها به‌صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر زیست فرهنگی داشته، دارند و با حضور در مساجد و مراسم مذهبی یکدیگر، اتحاد خوبی را نشان داده‌اند.

در یک بعد احتمال می‌رود خبر مذکور برای برانگیختن احساسات شیعیان، به‌خصوص شیعیان پاکستانی برای ایجاد تحرک ایشان منتشر شده باشد، با این نیت که در ادامه دولت ژاپن مجبور به واکنش شده و محدودیت بر فعالیت‌های شیعیان (و حتی اهل سنت مقیم ژاپن که عموماً با شیعیان در فعالیت‌های اجتماعی و اسلامی و حمایت از فلسطین همکاری می‌کنند) قائل شود.

ضمن اینکه ژاپن از دید ایرانی‌ها کشوری مورد توجه و قابل احترام بوده و بخشی از انتشار این خبر هم احتمالاً جامعه فارسی‌زبان را هدف قرار داده است.

از سوی دیگر همه می‌دانیم این روزها رژیم صهیونیستی اوضاع خوبی ندارد و تا خرخره در باتلاق غزه گرفتار شده است. گرفتاری اشغالگران تنها مربوط به ناکامی نظامی نیست، بلکه در حوزه سیاسی، کشیده شدن رژیم به دیوان بین‌المللی دادگستری و احتمال اعلام حکم جلب سران صهیونیست توسط دادگاه، قطع یا کاهش رابطه ۲۶ کشور با اسرائیل و رویگردانی حتی نزدیک‌ترین متحدان از تل‌آویو را نیز شامل می‌شود.

مشکلات صهیونیست‌ها تا جایی بالا گرفته که این روزها دانشجویان ژاپنی از جمله در دانشگاه «واسدا» توکیو هم با برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز به کارزار گسترده حامیان فلسطین پیوسته و با سر دادن شعارهایی خواستار توقف جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین شدند.

با این تفاسیر، دلیل دیگر پشت پرده شکل‌گیری چنین تحرکاتی به روشنی قابل شناخت است. با اینکه به سبب سرمایه‌گذاری‌های کلان سعودی ممکن است گرایش‌های سلفی در ژاپن در میان مسلمانان و یا نومسلمانان گرویده اهل سنت وجود داشته باشد، با این حال فضای نسبتاً آرامی در جامعه همیشه آرام سرزمین آفتاب تابان و شکوفه‌های گیلاس میان جریانات اسلامی حاکم است.

بنابراین ماجرای اخیر می‌تواند طرحی برنامه‌ریزی شده با هدف منحرف کردن افکار از جنایات غزه باشد، سناریوی نخ نمایی که از هم اکنون پنبه آن زده شده و با توجه به هوشیاری مسلمانان توطئه‌ای شکست خورده خواهد بود.

منبع :روزنامه قدس